รูปแบบการนิเทศภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานตามหลักโยนิโสมนสิการ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนารูปแบบการนิเทศภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานตามหลักโยนิโสมนสิการ เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าว ผู้วิจัยได้ดำเนินการศึกษา 4 ขั้นตอน ขั้นที่ 1 ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับการนิเทศภายในสถานศึกษา ขั้นที่ 2 ศึกษาแนวคิดหลักโยนิโสมนสิการตามกรอบความคิด ของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) สมัยเมื่อดำรงสมณศักดิ์เป็นพระธรรมปิฎก ขั้นที่ 3 สัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อยืนยันความสมเหตุสมผล และความเป็นไปได้ในการนำหลักโยนิโสมนสิการไปใช้ เป็นคำถามปลายเปิด จำนวน 5 ข้อ ขั้นที่ 4 เมื่อได้รูปแบบการนิเทศภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ตามหลักโยนิโสมนสิการ แล้วนำไปทดลองใช้เพื่อประเมิน โดยใช้แบบสอบถามกลุ่มตัวอย่าง เลือกโดยวิธีเจาะจง เป็นบุคลากรของโรงเรียนวัดปทุมคงคา จำนวน 30 คน รายงานผลการวิจัยจากการสัมภาษณ์ พบว่า รูปแบบการนิเทศภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานตามหลักโยนิโสมนสิการ ควรมีการดำเนินการ 6 ขั้น ได้แก่ 1) ขั้นสืบสาวหาเหตุปัจจัย เป็นขั้นศึกษาสภาพปัญหา และความต้องการการนิเทศภายในสถานศึกษา 2) ขั้นวิภัชชวาท เป็นการคิดและพูดอย่างเป็นลำดับขั้นตอน ก่อนและหลังซึ่งตรงกับการวางแผน 3) ขั้นอรรถธรรมสัมพันธ์ เป็นข้อปฏิบัติหรือวิธีการที่ส่งผลตามความมุ่งหมายที่วางไว้ ซึ่งตรงกับวิธีการนิเทศที่ส่งผลให้บรรลุจุดมุ่งหมายของการนิเทศ 4) ขั้นอริยสัจ คุณโทษ และทางออก เป็นการดำเนินงานตามแผน ตรงกับขั้นดำเนินงานแก้ปัญหาที่ตรงกับสาเหตุ 5) ขั้นอยู่กับปัจจุบัน เป็นการยอมรับผลที่เกิดจากการกระทำในอดีต พร้อมที่จะทำปัจจุบันให้ดีขึ้น ซึ่งตรงกับผลการประเมิน และ 6) ขั้นปลุกเร้ากุศล เป็นขั้นที่นำเอาประสบการณ์ความรู้มาปรับปรุงพัฒนางานต่อไป ซึ่งตรงกับนำผลการประเมินการนิเทศมาใช้ประโยชน์ในการพัฒนา เมื่อผู้วิจัยนำรูปแบบ การนิเทศภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานตามหลักโยนิโสมนสิการ ไปทดลองใช้กับผู้บริหารและคณะครูโรงเรียนวัดปทุมคงคา ผลการประเมินความเป็นไปได้ในการนำไปใช้ในโรงเรียน โดยใช้แบบสอบถาม จำนวน 48 ข้อ พบว่า โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด x̄=4.57